Là sinh viên Di sản, bạn sẽ được học những gì?

Bên cạnh kiến thức về Di sản và các loại hình di sản, các chính sách bảo tồn và phát huy Di sản vật thể và phi vật thể, sinh viên Di sản còn được học về Di sản ngôn ngữ nói và viết của các dân tộc ở Việt Nam. 

Trong khuôn khổ đề tài nghiên cứu Khoa học của sinh viên, chúng tôi là Hương Trang và Bích Ngọc đã lựa chọn nghiên cứu về Di sản ngôn ngữ của dân tộc Pu Péo, đây là dân tộc rất ít người với dân số chỉ còn khoảng 900 dân. Đầu tháng 3 vừa qua, vượt gần 400km, gần 12 tiếng đồng hồ di chuyển, chúng tôi đến với xã Phố Là, thị trấn Phố Bảng, huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang thực hiện điền dã.

Dân tộc Pu Péo là tộc người đang đứng trước nguy cơ biến mất bởi tỷ lệ dân số tự nhiên rất thấp. Trong khi đó, một ngôn ngữ biến mất đồng nghĩa với việc thế giới mất đi một phương thức biểu hiện độc đáo về văn hóa, lịch sử, hệ sinh thái của loài người qua nhiều thế hệ. Hơn hết, sự biến mất của một ngôn ngữ có thể khiến chính cộng đồng sử dụng ngôn ngữ đó cảm thấy như họ đã đánh mất bản sắc dân tộc và căn cước văn hóa. 

Chúng tôi tiến hành nghiên cứu về ngôn ngữ Pu Péo như một di sản sống thông qua việc nghiên cứu các đặc trưng của ngôn ngữ và di sản truyền khẩu (dân ca, tiếng xưng gọi,...) của người Pu Péo; cùng với đó phân tích, nghiên cứu sức sống, cách thức thực hành, trao truyền ngôn ngữ dân tộc Pu Péo trong cộng đồng.

 Chúng tôi rất vui vì đã được trực tiếp kết nối với người dân, phỏng vấn cộng đồng về cách nhìn của họ với chính ngôn ngữ Pu Péo và quan điểm về việc gìn giữ ngôn ngữ của dân tộc thiểu số rất ít người. Qua đó, chúng tôi càng thêm hiểu những lo lắng của họ về di sản ngôn ngữ đang mai một dần và có nguy cơ biến mất. Từ những trăn trở đó, chúng tôi đang thành lập dự án để giúp người Pu Péo lưu giữ các bài cúng, bài dân ca, ghi lại phong tục tập quán và các đặc trưng văn hóa của dân tộc mình.

Là sinh viên năm thứ 3 chuyên ngành Di sản, chúng tôi ngày càng hiểu được sứ mệnh của mình, hiểu về những gì chúng ta đã và đang được thừa kế từ thế hệ đi trước cả về Di sản văn hóa vật thể và Di sản văn hóa phi vật thể. Di sản được sinh ra và nuôi dưỡng qua thời gian, chứa đựng vô vàn những giá trị văn hóa và tri thức bản địa của cộng đồng. Càng đi, càng nghe nhiều câu chuyện chúng tôi càng nung náu mong muốn bảo vệ và phát huy di sản văn hóa của các dân tộc Việt Nam.